درسی از زلزله ژاپن

چندی پیش ای‌میلی با این مضمون از افراد گوناگون به دستم رسید. شاید بد نباشد نیم‌نگاهی بدان بیاندازیم و هزاران درس از آن بگیریم:

" به ياد دارم زماني كه آن سونامي تاريخي و فاجعه بار در ژاپن روي داد، مدام اينباكس ايميل‌هايم پر مي‌شد از تعريف و تمجيد مردم و مسئولين ژاپن، در اين مجال بحثي روي مسئولين ندارم، هر چند گزارش هایی كه بدست مي رسد حاكي از اين است كه نهايت تلاش در راستاي كمك رساني صورت پذيرفته و مي پذيرد،

ولي اصل بحث من روي مردم است، رويكرد فرهنگي اين ماجرا...

چه‌طور است كه در زلزله ژاپن مدام عكس هاي مختلف در تعريف و تمجيد فرهنگ بالاي مردمان اين كشور به دست مي رسيد،

براي نمونه ايميلي بود كه در آن روزها دست به دست چرخيد و شد يكي از داغ ترين خبرهاي روز! كه آي مردم جهان، بدانيد كه زلزله در ژاپن آمد و مردم آواره شدند ولي در اين ميان هيچ كس به فروشگاه هاي آسيب ديده دستبرد نزد، و مدام عكس فروشگاه تخريب شده ولي غارت نشده، دست به دست بين مردم جهان چرخيد!

 

پاكي انديشه و عمل تو قلبم را سرشار از اميد كرد
فروشگاهي تخريب شده در روستاي تخريب شده اين فروشگاه بعد از گذشت چند روز كاملا دست نخورده باقي مانده است، ژاپن نيست!!

ورزقان از توابع آذربايجان، با مردمي ساده دل و با صفا كه با بيرون آوردن هر جنازه اي از زير آوار ،اشك تمامي مردم آن در داغ همسايه روان شد!

اينجا ايران است، همانجا كه برخي فعالان اجتماعي اش، آلت دست رسانه اند، نه آنكه خود يك رسانه باشند!

اينجا ايران است، همانجا كه مرغ همسايه اش هميشه برايمان غاز است!

اينجا ايران است، زلزله آمده، فروشگاهي تخريب شده، مردماني آواره گشته اند ولي هيچ كس تعدي به اموال ديگري نميكند،

اينجا ايران است، براي همين اين عكس ايميلي نمي شود كه دست به دست بچرخد و به سمع و بصر تمام جهان برسد و همه بدانند اگر در ژاپن، استغناي اقتصادي دولت مانع از چپاول شد، اينجا اعتقاد و ايمان مردمي مانع چپاول شد. "

اما چقدر این ای‌میل حقیقت را بازگو می‌کند؟ چقدر آینه تمام‌نمای ما ایرانیان است؟ بیایید برای چند دقیقه‌ای ژاپن و هر آنچه در آن وادی گذشت را به فراموشی بسپاریم و فقط ایران خودمان را ببینیم. بیایید فرض کنیم که عکس‌ها همانگونه که گرفته شده است حقیقت را بازگو می‌کنند و فرض نکنیم که چند ساعت و یا چند روز بعد همه این مغازه‌ها غارت شدند. بیایید فرض کنیم که به راستی مردمان ورزقان از توابع آذربايجان اینچنین هستند و اینچنین می‌اندیشند. بیایید فرض کنیم که هزاران عکس شبیه به این یک دانه عکس هست که بهتر می‌تواند حقیقت را بازگو کند آنگونه که نویسنده این نوشتار می‌خواهد به ما تلقین کند و هزارن فرض دیگر. همه را بدون هیچ پرسشی بیایید صادق فرض کنیم. اما به راستی مردمان ورزقان از توابع آذربايجان و شرح دلاوری‌های آنان وصف حال اکثر ما ایرانیان است؟

شخصا در شهر‌های دیگر ایران، جز تهران، زندگی نکرده‌ام بنابراین اجازه قضاوت در مورد آنها را ندارم اما در شهری که من زندگی کرده‌ام همه چیز عکس آن تصویری است که نویسنده می‌خواهد به خواننده تلقین کند. مگر اینکه تهران را جزئی از ایران ندانیم. وگرنه کدام یک از ما هست که هفته‌ای بگذرد و صدها بی‌قانونی و دزدی و غارت و دروغگویی و فساد را مشاهده نکرده باشد. کدام یک از ما هست که ساده‌ترین مساله ممکن که نداند فرهنگ رانندگی ما چگونه است؟ کدام یک از ما وجود دارد که نداند در صف‌های ادارات و نانوایی‌های ما چه می‌گذرد؟ کدامین یک از ما هست که در طول یک سال پلیس درخواست رشوه از او نکرده باشد؟ هیچ کدام از ما در طول هفته شاهد دعواهای خیابانی، دزدی‌های ساده، دزدی‌های کلان و ... نبوده‌ایم؟ اگر خودرویی داریم انصافا کدام یک از ما تجربه دزدی را نداشته‌ایم (از قالپاق، زاپاس و ضبط گرفته تا خود آن)؟ انصاف داشته باشیم در کارهای اداریمان چند نفر از ما تجربه پیشنهاد رشوه نداشته‌ایم (از مامور مالیت گرفته تا پلیس راهنمایی رانندگی و نیروی انتظامی)؟ و هزاران مسال و شاهد دیگر. نیازی به آمار نیست که بگوییم ما تهرانی‌ها چقدر با اخلاق هستیم و یا بی‌اخلاق فقط کافی هست به زندگی روزمره خود نگاهی بیاندازیم. (چرا که بسیاری از آمار حتی درج نمی‌شود آنهایی که برای دزدی کیف، ماشین، خانه، مغازه و ... به پلیس مراجعه کرده باشند به وضوح می‌دانند که آیا پلیس برای این دزدی گزارش شده گزارشی را تهیه کرده است و جز آمار به حساب آمده است یا خیر.) چرا راه دور برویم. یک سر بیایید برویم اطراف تهران و از آنهایی که باغ دارند سوال کنیم سالی چند بار از باغ شما دزدی می‌شود و چقدر از میوه‌های باغ شما به خود شما نمی‌رسد و هزاران شاهد دیگر. آیا ما همان مردمانی با ایمان و اعتقاد راسخ هستیم که در این نوشتار بدان‌ها اشاره شد؟

صادق باشیم با خودمان. روزی چند بار دروغ‌های کوچک و بزرگ می‌گوییم. آیا احساس نکرده‌اید که دروغگویی جزئی از فرهنگ این مردمان شده است؟ آیا با این حجم دروغگویی ما همچنان مردمانی با ایمان و اعتقاد راسخ محسوب می‌شویم؟ (البته که شاید در ایمان و اعتقادمان دروغگویی و دزدی و فساد نه تنها جایز باشد بلکه اجزای اصلی آن را تشکیل دهند که آن بحث دیگریست.)

اگر هنوز هم شک دارید که در شهری بسیار اخلاقی زندگی می‌کنید، اگر باور دارید همچنان در کنار مردمی با ایمان و باصفا زندگی می‌کنید تنها یک شب را از ساعت 10 شب تا 6 صبح از میدان دلی عصر تا میدان راه‌ آهن پیاده بروید و برگردید و شرح صفا و صمیمت هم‌شهری‌های خود را بر روی کاغذ بیاورید. اگر باور دارید که شیشه مغازه‌ای به خاطر زلزله بشکند تا هفته‌ها هیچ اتفاقی برای آن نمی‌افتد یک هفته بیایید شیشه مغازه و خودروی خود را خورد کنید و فقط نظاره‌گر باشید، چند روز درب منزل خود را قفل نکنید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد، اگر با دوچرخه به جایی می‌روید آن را قفل نکنید، اگر با لپ‌تاپ به کتاب‌خانه می‌روید هنگامی که لپ‌تاپ خود را ترک می‌کنید آن را با قفل به میز نبندید و ... تا یادمان باشد چقدر ایمان داریم، چقدر مردمانی اخلاقی هستیم، و آنگاه خود را با ژاپن مقایسه کنیم.

حال بیایید به ژاپن برگردیم و ایران را فراموش کنیم، اما نه امروز ژاپن بلکه کمتر از 100 سال گذشته آن. آیا ژاپنی‌ها مردمان انسان دوست، مهربان و فداکار و اصولا اخلاقی بودند؟ فقط کافی است نگاهی به تاریخ معاصر ژاپن بیاندازیم، به جنگ‌هایشان به سلوک مرامشان در کشورگشایی‌ها و ... می‌بینیم که شاید یکی از جنایت‌کارترین اقوام بشر بوده‌اند که هیچ انسانیتی در آنها دیده نمی‌شد. چه تجاوزاتی که نکردند، چه جنایت‌های بیشماری که مرتکب نشدند و چه خون‌های بیشماری که نریختند. فقط کافی است ده دقیقه نظر یک چینی را در مورد ژاپنی‌ها بپرسید. آنگاه است که خونخوارترین مردمان دنیا در نظر شما در مقابل ژاپنی‌ها بی‌آزار جلوه می‌کنند. (البته که شاید در قرائت تاریخشان اغراق هم باشد، کمی هم داستان‌پردازی باشد اما حقیقت بسیار دور نیست از آنچه که می‌شنوید شاید اگر کمی این سخنان را تلطیف کنید جایی در میان حقیقت قرار گرفته باشید.) آری این چهره‌ی جنایتکارانه و وحشیانه چهره‌ی حقیقی ژاپن در کمتر از یک قرن گذشته است.

حال تاریخ را جلو بیاوریم. تا به چند ساله اخیر برسیم. سونامی، داستان‌های فداکاری‌ها و مهربانی‌ها و ... چه شد که ژاپن اینچنین شد، به ناگاه مردمانی جنایت‌پیشه اسطوره اخلاق شدند. چگونه شد که در رسانه‌ها ژاپنیان در قله‌های اخلاقیات و انسانیت قرار گرفتند و بقیه دنیا در منجلاب بی‌اخلاقی و فساد و جنایت؟ ژاپنیان نه انسان‌های اخلاقی بودند و نه انسانی زندگی کردند اما هر چه بود و گذشت تغییر کردند، اما آیا ما با نشان دادن چهره‌ای دروغین از خویش می‌توانیم جامعه‌ای اخلاقی را بازسازی کنیم؟ بر فرض که ورزقان مردمانی اخلاقی را پرورش داده باشد بسط آن به کل جامعه‌ی ایرانی تحریف واقعیت و خود یک بی‌اخلاقی دیگری نیست؟ آیا با یک دروغ مردمان ما تغییر می‌کنند و اخلاقی‌تر و انسانی‌تر زندگی می‌کنند. اگر تغییری هست از خودمان بایستی شروع کنیم، دروغ دروغ است، کوچک و بزرگ ندارد و سرمنشع بسیاری از بی‌اخلاقی‌های بزرگ‌تر است، برای اخلاقی کردن یک جامعه و تغییر در آن جامعه به سمت اخلاقی‌تر شدن نمی‌توان با دروغ که خود یکی از بزرگترین بی‌اخلاقی‌هاست آغاز کرد.

پی‌نوشت: شاهنامه آخرش خوش است.

پی‌نوشت: دروغ سیزده رسمی ایرانی یا تحریفی تاریخی؟

پی‌نوشت: اندرباب حکایت‌های دروغین

Share

زندان من (قسمت اول)ـ

صدای هوهوی تاریکی‌ها هنوز قطع نشده بود. از سر شب شروع شده بود و مطمئناً تا صبح ادامه داشت. کمتر شبی بود که این صدای هوهوی تاریکی‌ها شنیده نمی‌شد. اما امشب شبی عادی بود هیچ اتفاق غیر طبیعی، حادثه‌ای یگانه، هیچی هیچی اتفاق نیافتاده بود.

پیر مرد سال‌های سال بود با این صدا آشنا بود نه فقط او بلکه تمامی مرد شهر، پیر و جوان آن صدا را می‌شناختند. به خوبی هم می‌شناختند. صدای بیگانه‌ای نبود. صدا آشنا بود آشنای آشنا. صدها سال و طبق روایت‌هایی هزاران سال بود این صدا همین گونه به همین شکل شنیده شده است، البته طبق روایت‌های موجود وگرنه حقیقتا کسی نمی‌داند از چه زمانی این صدا به وجود آمده است، شاید ازلی بوده است از ابتدای تاریخ، مهم نیست چه زمانی به وجود آمده است، خاطره روایی مردمان تا جایی که می‌دانند از زمانی که انسانی پا به این شهر گذاشته است این صدا بوده است. همین شکل، با همین تن صدا، با همین قدرت هیچ تفاوتی نکرده است. سال‌های سال است صدای هوهو می‌آید.

پیر مرد خاطرات پدرش را که از پدر بزرگش در مورد این صدا شنیده بود به وضوح به یاد می‌آورد، شاید تنها چیزی باشد که این سال‌های آخر عمری این چنین دقیق به یاد می‌آورد. حتی برخی اوقات فراموش می‌کند نوه آخرش کی به دنیا آمده است و اصلا دختر بود یا پسر! و اصلا شاید هنوز به دنیا نیامده است. اما صدای هوهو تنها چیزی است که همچون آینه‌ای جلوی چشمانش است. نه فقط پیر مرد بلکه تمامی مردم شهر این صدا را اینگونه دقیق و واضح می‌شناسند. هر شب این صدا آغاز می‌شود و تا صبح ادامه دارد. هر روز این اتفاق می‌افتد اما زمان‌هایی است که حادثه‌ای غریب روی می‌دهد، اتفاقی عجیب و ناگهان صدا قطع می‌شود. دیگر صدایی نیست تا روز بعد.

پیرمرد طبق عادت همیشگی کلاه نمدی‌اش را بر سر می‌گذارد. با اینکه هوا گرم است، اما پالتوی سیاه کهنه‌اش را بر تن می‌کند، جفت دمپایی را که گوشه خانه افتاده است پا می‌کند و از کمد دیواری که پر از شمع و کبریت است شمعی بر می‌دارد و با دقت آن را روشن می‌کند، انگار که همین دیروز بود و از پدر آموخته بود چگونه شمعی را روشن کند. برای اولین بار در 15 سالگی اولین شمع را روشن کرده بود و پا در تاریکی گذاشته بود. همچنان صدای هوهو می‌آید. شمع می‌سوزد. پیرمرد دست در جیب پالتواش می‌کند تا مطمئن شود چند شمع اضافی جایی نرفته باشند و همراهش باشند. سپس درب خانه را باز می‌کند و قدم در تاریکی می‌گذارد. کمرش را صاف می‌کند و به راه می‌افتد.

میوه فروشی خیابان سی‌ و سوم همیشه تا نیمه شب باز است. صاحبش پیرزنی خنده رو است. آخرین سال‌های زندگی‌اش را تجربه می‌کند. 5 نوه دارد که عروسی یکی از آنها همین چند روز دیگر است. پیرمرد طبق عادت هر هفته دوشنبه شب‌ها برای خرید چند گوجه فرنگی تازه، و مقداری پرتقال و چند عدد خیار و یک آواکادو، چرا که عقیده دارد آواکادو نیروی جوانی دارد و او را سرزنده نگه می‌دارد، به مغازه پیرزن می‌رود.

در تاریکی شب با شمعی در دست در کوچه راه می‌رود چند جوان بدون اینکه به او سلامی کنند با شمعی در دستانشان از جلوی او عبور می‌کنند. پیرمرد این رفتارشان را دوست ندارد. به یاد می‌آورد که چگونه زمانی که جوان بود به پیرمردهای محل تعظیم می‌کرد و سلام بلندی می‌کرد. اما دیگر عادت کرده است، شاید تقدیر زمانه است، شاید ... سعی می‌کند دیگر برایش مهم نباشد. کمر دردش کمی اذیتش می‌کند. به ساعتش نگاهی می‌اندازد و به راهش ادامه می‌دهد.

-          پیر مرد: سلام

-          پیر زن: سلام، امروز دیر کردی، داشتم مغازه رو می‌بستم.

-          پیر‌مرد: آره، داشتم روزنامه حوادث امروز را می‌‌خواندم، جالب بود نوشته بود امسال برداشت گندم چند برابر شده است.

-          پیر زن: فکر نکنم، روزنامه‌ها دروغ زیاد می‌نویسند، باغدارها که کمتر از هر سال گذشته میوه میارن. نمی‌دونم. حالا چی بدم؟

-          پیر مرد: مثل همیشه، فقط دفعه قبلی پرتقال‌هایش ترش بود شیرین نبود. پرتقال شیرین نداری؟

-          پیر زن: اتفاقا دیروز پرتقال‌های خوبی برام آوردند از این‌ها این دفعه امتحان کن حتما خوشت میاد.

-          پیر مرد: مرسی. امیدوارم امسال برداشت گندم هم خوب شده باشه. خدانگدار شما

-          پیر زن: سلامت باشی مرد.

پیر مرد با کیسه‌ای در یک دست و شمعی در دست دیگرش به راه افتاد. هنوز بیشتر از نیمی از شمع باقی مانده بود. پس تا خانه خاموش نمی‌شد. اما میوه‌ها سنگین بود و کمردردش اذیتش می‌کرد.

---

صدای زنگ تلفن از خواب بیدارش کرد. همیشه از تلفن صبح متنفر بود. اما شاید این دفعه کسی باشد که کار واجب داشته باشد. صبح شده بود و صدای هوهو قطع شده بود. پیرمرد از جایش بلند شد و تلفن را برداشت:

-          پیرمرد: اَلو،

-           زنی‌میان‌سال: بابا یک خبر خوب دارم.

-          پیرمرد: امیدوارم ارزش بیدار کردنم رو داشته باشه. بگو ببینم چی شده؟

-          زن میان‌سال: ببخشید اگر از خواب بیدارتون کردم، از احسان قول گرفتم که آخر هفته با شما و بچه‌ها بریم دشت هویج‌.

-          پیرمرد[با بی‌حوصلگی]: خیلی هم عالی پس آخر هفته می‌بینمتون. سلام به احسان هم برسون.

مهتاب دخترش بود که 24 سال پیش ازدواج کرده بود و دو تا بچه داشت، که هر دو تا پسر بودند. مهتاب و شوهرش احسان هر دو کار می‌کردند، احسان در کارخانه شمع‌سازی، که صنعت اصلی و حیاتی شهر بود در قسمت بسته‌بندی و مهتاب منشی یک شرکت ساده حمل و نقل بود. بعد از سال‌ها کار کردن توانسته بودند خانه‌ای در قسمت غربی شهر بخرند.

کارخانه شمع‌سازی صعنت اصلی و حیاتی شهر بود. حیات شهر به این کارخانه بسته بود. هرچند هر ده سال با آخرین تکنولوژی روز تجهیز می‌شود اما عمرش به صدها سال می‌رسد، به بزرگی پنج خانه متوسط بود و در ضلع جنوب غربی قرار گرفته بود. از زمانی که تاریخ رواییشان به یاد می‌آورد این کارخانه در شهر بوده است و همیشه مدیریت آن را قدرتمند‌ترین و پرنفوذترین مرد شهر بر عهده می‌گرفته است و معمولاً تا آخر عمرش در این مقام باقی می‌ماند و این روند همچنان ادامه دارد. همه‌ی مردم شهر آرزو دارند روزی در این کارخانه کار کنند. هر چند شاید درآمد خوبی نداشته باشند، اما هر کس که در این کارخانه کار می‌کند به نوعی زندگی‌اش را تضمین شده می‌داند. 

پیرمرد به رخت‌خواب باز می‌گردد و به فکر فرو می‌رود. به روزی فکر می‌کند که چگونه اولین شمع را روشن کرده است و پا در تاریکی شب گذاشته است. همه‌ی داستان به صدای هوهو بر می‌گردد. همه‌ی مردم شهر این را می‌دانند، شب که شد بایستی با شمعی در دست راه بروند وگرنه اتفاق بدی می‌افتد. صدها سال است دیده نشده است کسی بدون شمع در تاریکی راه برود. پدرانشان برایشان تعریف کرده‌اند و آنها نیز از پدرانشان به ارث برده‌اند. این زنجیره تا کجا ادامه دارد کسی نمی‌داند اما باور دارند اولین کسانی که به شهر آمدند با شمعی در دست به شهر آمدند. شنیده‌اند که صدها نفر به خاطر نداشتن شمعی در دست ناگهان به عذابی دردناک و ابدی دچار شده‌اند. این‌ها همه به صدای هوهو باز می‌گردد.

شب، صدای هوهو، شمع سه عنصر اصلی و جدایی‌ناپذیر تفکر مردمان شهر است. مردم شهر هویت خود را در این سه عنصر می‌بینند و می‌دانند، باور دارند، که رابطه‌ای بنیادی بین این سه عنصر برقرار است. از همین بابت است که کارخانه شمع‌سازی به گونه‌ای هویت مردمان شهر را در خود دارد و تقدسی خاص نزد مردمان شهر دارد.

شب‌های بارانی، برفی و حتی روزهایی که باد شدید می‌آید، چون نمی‌توان شمعی روشن کرد، مردم شهر در خانه‌های خود می‌مانند و از خانه بیرون نمی‌روند. این یک قانون است، البته که کاملاً طبیعی هم هست چون رابطه‌ای برقرار است، شمع روشن، باد، خانه. رابطه‌ای انکار ناپذیر، و نتیجه آن ساده است نبایستی از خانه بیرون رفت. اما صدای هوهو همچنان می‌آید، صدای هوهو مستقل از باد و باران است. مستقل از هر چیز دیگری است، قائم به ذات خود است و هویت خود را از خود می‌گیرد. اما این صدای هوهو است که به مردمان شهر هویت می‌دهد، و مردمان شهر بر این باور هستند که هویت خویش را از این صدای هوهو می‌گیرند چرا که هیچ چیز دیگری در تاریخ آنان به این شدت یگانه و ثابت و بدون تغییر نبوده است. صدای هوهو تنها یک صدا نیست، بلکه عنصری تغییر ناپذیر در ذهن مردمان شهر و تاریخ شهر است. مردمان آن را می‌شناسند، و داستانش را صدها سال است که پدرانشان به همین شکل روایت کرده‌اند. نه پس این هوهو تنها یک صدا نیست.

و شمع پیوندی است بین اذهان مردم و این صدا. شمع بخش دیگری از هویت این مردمان است بخشی که آنان را به صدا مربوط می‌کند و این اگرچه در ظاهر تنها یک رابطه است اما در واقعیت چیزی بسیار فراتر از یک رابطه است، پیوند دهنده شهروندان شهر و صدای هوهو است بدون شمع همه چیز ناکامل است، هیچ چیز کاملی وجود ندارد. کسی تاریخچه شهر را بدون شمع به یاد ندارد رابطه‌ی بین مردم شهر و شمع چیزی همانند عشق می‌ماند، وصف‌ناشدنی و درک نکردنی، چرا که آنان را به صدای هوهو ربط می‌دهد. چیزی بالاتر از این رابطه نیست، پس چرا مردم شهر به شمع که وسیله‌ای است که این رابطه را ممکن می‌سازد عشق نورزند. نه این عشق با عشق به همسر و فرزند قابل مقایسه نیست، از یک جنس نیست، چیزی ورای همه‌ی عشق‌هاست، توصیف ناپذیر، حقیقی، و قدرتمند.

گفته می‌شود اولین کسانی که به شهر قدم گذاردند با 7 شمع روشن آمدند، همه جا شب بود و تاریکی و صدای هوهو از آغاز بوده است و این شمع‌ها پیوندی بودند بین مردمان تازه وارد و صدا. البته اصل این داستان جزئیات بسیار بیشتری دارد که همه کودکان در کتاب‌های دبستانی خود شرح مختصری از آن را در یک کتاب چند صد صفحه‌ای می‌خوانند، شرح مفصل آن در 21 جلد کتاب با عنوان "شمع‌ها چگونه به صدا در می‌آیند" آمده است که نسخه اصلی این کتاب در موزه‌ی کارخانه نگاه‌داری می‌شود که البته به روی عموم بسته است و تنها عده‌ی محدودی از اعضای ارشد کارخانه اجازه‌ی دسترسی به آنها را دارند. اما روایت‌های آن در گوشه و کنار، در کتاب‌های درسی و غیر درسی، و روایت‌های نقل شده‌ی سینه به سینه وجود دارد. شرح بسیار مفصلی هم بر این کتاب آمده است که 143 جلد است. و این همان خاطره‌ای است که تمامی مردمان شهر را به هم پیوند می‌دهد و فراتر از آن، آنان را به شهر و اطرافشان پیوند می‌دهد کسی نمی‌داند چگونه می‌توان بدون فرض این داستان همه این‌ها را به هم پیوند داد، به راستی که کار غیرممکنی است این داستان برایشان از زندگی واقعی و روزمرشان هم طبیعی‌تر، و حقیقی‌تر می‌نمایاند.

شمع‌ها دو دسته‌اند، شمع‌های تاریکی، که برای راه رفتن در شب از آنها استفاده می‌شود و شمع‌های روشنایی، که برای تفکر کردن از آن استفاده می‌شود. بدون شمع روشنایی فکر کردن تقریبا محال است و نتایجی که به دست می‌آید اکثراً اشتباه است. تجربه هم آن را ثابت کرده است، شمع‌های تاریکی اگر پیوند دهنده‌ی مردمان و صدا هستند، شمع‌های روشنایی پیوند دهنده مردمان با روح خودشان هستند.

...

Share