جناب آقای احمدی نژاد در خطابه‌ی اخیر خویش در شصت و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک فرمودند: " انرژي هسته‌اي، پاك و ارزان و نعمتي خدادادي و از بهترين جايگزينها براي كاهش آلودگيهاي ناشي از سوخت فسيلي است. " به همین مناسبت نوشتاری را که پیشتر در وبلاگ مسدود شده‌ی آوای آزادی منتشر شده بود با اندکی تغییرات بازانتشار می‌دهم، تا ببینیم آیا حقیقتاً انرژی هستهای انرژی پاک و ارزان قیمت و بهترین جایگزین برای کاهش آلودگی‌های ناشی از سوخت فسیلی است یا خیر.
پس از انقلاب صنعتی یکی از مهمترین مسایل روز دنیا نحوه‌ی تولید انرژی، نگهداری انرژی و انتقال انرژی بوده و هست. در ابتدای آغازین انقلاب صنعتی و در ده‌های نخست آن تولید انرژی یکی از مهمترین مباحث روز بوده است. از روزگاران گذشته سوخت فسیلی یک از منابع اصلی تولید انرژی بوده و امروزه نیز همچنان می‌باشد. اما در ده‌های گذشته با توجه به مطالعات گسترده‌ای که بر روی سوخت‌های فسیلی (از جمله نفت و گاز و زغال سنگ) انجام شده است نشان داده است که سوخت‌های فسیلی معایب فراوانی دارا می‌باشند، از جمله: محدود بودن و تجدید ناپذیر بودن این منبع، آلودگی‌های زیست محیطی این منبع انرژی، گران بودن و هزینه بردار بودن آن، در دسترس نبودن آن و ... در ادامه با توجه به پیشرفتی که در علوم مختلف حاصل شد پیشنهاد گردید که از انرژی موجود در شکافت هسته برای تولید انرژی استفاده کنند. اما پس از مطالعات گسترده‌ای که در این زمینه، امروزه انرژی هستهای (که بر اساس شکافت هسته ای انجام می‌گیرد) را جایگزینی برای انرژی هستهای نامیدند. در این نوشتار ابتدا به بررسی موردی انرژی هستهای می‌پردازیم و در ادامه جایگزین‌هایی که برای این انرژی پیشنهاد شده است را مرور می‌کنیم و در انتها نتیجه‌گیری خواهیم نمود.
اولین بار پیش از جنگ جهانی دوم دولت‌ها به فکر استفاده از انرژی نهان در هسته در جنگ‌افزارهای خویش افتادند اما پس از جنک دانشمندان تحقیقاتی را بر روی این پدیده انجام دادند تا بتوانند از خواص آن در زمنیه‌های کاربردی و صلح‌آمیز استفاده کنند. امروزه نیز از شکافت هسته در تولید انرژی، دستگاه‌های پزشکی و بسیاری زمینه‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در 20 دسامبر 1951 برای اولین بار از انرژی هستهای الکتریسیته تولید گردید. در سال 1956 میلادی اولین نیروگاه هستهای در انگلستان به بهره برداری رسید. در اواسط دهه‌ی 1950 برای اولین بار نیروگاه هستهای برای تولید برق در پنسیلوانیای امریکا طراحی و در سال 1957 به مرحله‌ی اجرا رسید. در دهه‌ی 1960 پیشرفت‌های عظیمی در این عرصه ایجاد گردید و در دهه‌های آتی مطالعات بر روی این منبع انرژی و در زمینه‌های قابلیت اطمینان، مسایل زیست محیطی و همچین پسماندهای هستهای ادامه پیدا کرد. در سال 1991، 22 درصد انرژی ایالات متحده‌ی آمریکا از طریق انرژی هستهای تولید می‌گردید. ایالات متحده‌ی آمریکا پس از تنظیم قرار داد 1992 در سدد طراحی نسل جدیدی از این نیروگاه‌ها برآمد.[1] پس از تحقیقات گسترده‌ای که در زمینه نیروگاههای هستهای انجام گردید و با توجه به معایب عمده‌ای که نیروگاههای هستهای، که با استفاده از شکافت هسته[2] به تولید انرژی الکتریکی می‌پردازند، دارا بودند دانشمندان به دنبال روش‌های جایگزینی برای تولید انرژی روی آوردند و امروزه تلاش کشورهای پیشرفته در کنترل و بهره برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک می‌باشد.
به طور خلاصه معایب تولید انرژی از طریق شکافت هسته، به موارد روبه‌برو خلاصه می‌گردد:1. پسماندهای هستهای 2. احتمال حادثه 3. هزینه‌ی بالا 4. کم بودن مواد اولیه[3] [4] [5] [6] (تجدید ناپذیر بودن) در ادامه هر یک از موارد فوق را بسط می‌دهیم و مختصری شرح می‌دهیم.
در نیروگاههای هستهای هر چند احتمال وقع حادثه بسیار اندک می‌باشد اما همواره احتمال وقوع حادثه وجود دارد و هیچگاه این احتمال صفر نمی‌گردد. تا کنون حدود ده مورد حادثه در نیروگاههای اتمی اتفاق افتاده است که مهمترین آنها حادثه‌ی چرنوبیل در سال 1986 میلادی بوده است.[7] در این حادثه صدها هزار نفر یا کشته شدند یا بیماری‌های خطرناک و غیر قابل علاجی را گرفتند.[8] با وجود گذشت سال‌های سال از این حادثه، هنوز هم آثار آن باقی است و جان انسان‌های بسیاری در خطر می‌باشد. هر چند همواره دانشمندان و محقیق در راستای کاهش درصد احتمال وقوع حادثه کارهای فراوانی را انجام داده‌اند با این وجود هیچگاه این درصد به صفر نرسیده است. بنابراین همواره احتمالی وجود دارد که در نیروگاههای هستهای حادثه‌ای رخ دهد و نه تنها جان عده‌ی بسیاری را به خطر اندازد بلکه محیط زیست را نیز آلوده می‌گرداند به نحوی که پاکسازی آن هم هزینه‌ی فراوانی را در پی‌دارد هم آثار زیست محیطی غیر قابل اجتناب و جبران ناپذیری را بر جای خواهد گذارد که تا قرن‌ها آثار آن باقی خواهد ماند.
اورانیوم سوخت اصلی نیروگاههای هستهای به شمار می‌آید که مقدار آن بر روی زمین محدود می‌باشد. بیش از 25% اورانیوم استخراج شده از معادن موجود در کانادا بدست می آید. کشورهای استرالیا و قزاقستان و نیجریه و روسیه در مکان‌های بعدی از نظر وجود ذخایر اورانیوم می‌باشند. بر اساس محاسبات مقدار اورانیوم موجود با نرخ مصرفی که در سال 2006 وجود داشته‌است تنها تا 100 سال دیگر باقی خواهد ماند. با توجه به رشد نرخ مصرف اورانیوم در سال‌های اخیر، 100 سال نیز عددی دست بالا محسوب می‌گردد. بنابراین سوخت هستهای یکی از منابع تجدید ناپذیر انرژی می‌باشد و نمی‌تواند مشکل انرژی بشر را حل کند بنابراین نیازمند منابعی جایگزین برای این نوع از انرژی می‌باشیم چرا که روزی سوخت هستهای به پایان خواهد رسید و دیگر نیروگاههای هستهای ارزشی نخواهند داشت.[9] [10] [11] [12] [13] با توجه به آنچه که گفته شد این انرژی نیز همچون انرژی فسیلی تجدیدناپذیر می‌باشد که بایستی جایگزینی برای آن اندیشیده شود.
اما مهمترین دلیلی که دانشمندان و محقیقن برای عدم استفاده از نیروگاههای هستهای برای تولید انرژی بیان نمودهاند آلایندگی بسیار بالای نیروگاههای هستهای می‌باشد. نیروگاههای هستهای همواره پسماند‌هایی را تولید می‌کنند به طوری که یک نیروگاه سالیانه 25 الی 30 تن پسماند به همراه دارد. این پسماند‌ها شامل مواد رایواکتیویه می‌باشند که برای محیط زیست و انسان‌ها بسیار خطرناک می‌باشد. این مواد نه تنها جان انسان‌ها را شدیداً به خطر می‌اندازد، بلکه محیط زیست (آب و هوا و خاک) را به شدت آلوده می‌کنند به نحوی که موجب به خطر افتادن نسل دیگر جانداران از جمله حیوانات و گیاهان می‌شود. همچنین این مواد با توجه به نیمه عمر طولانی که دارا می‌باشند هزاران سال در طبیعت باقی می‌مانند و منشا اثر تخریب‌های فراوانی خواهند گردید. تا به امروز دانشمندان نتوانسته‌اند این مشکل را برطرف کنند و تنها این مواد را در محافظ‌هایی می‌گذارند و آنها را در گوشه‌ای از طبیعت دفن می‌کنند. این محافظ‌ها که دارای تکنولوژی بالایی می‌باشند از انتشار تشعشعات ناشی از پسماندهای هستهای به طبیعت جلوگیری می‌کند. اما اولاً ساخت این محافظ‌ها هزینه‌های زیادی را دی پی دارد ثانیاً هرچند استفاده از این محافظ‌ها تشعشعات رادیواکتیو را کاهش می‌دهد با این وجود آن را به صفر نمی‌رساند. در ضمن این محافظ‌ها خود بایستی در مکان‌هایی دفن گردند و آن مکان‌ها شدیداً تحت تاثیر تشعشعات ناشی از مواد رادیواکتیو قرار می‌گیرند. همچنین هزاران سال طول می‌کشد تا اینکه بتوان این موارد را به طبیعت بازگرداند. هر چند با استفاده از ترفند‌هایی که زده شده است آثار ناشی از پسماندهای هستهای کاهش پیدا کرده است، با این وجود خطر آنها به هیچ وجه کاملاً رفع نشده است و انسان و طبیعت همواره در معرض خطرات ناشی از این پسماند‌ها قرار دارند. همچنین در بسیاری از موارد بدون در نظر گرفتن مسایل زیست محیطی این پسماند‌ها در طبیعت رها می‌گردند و یا در بسیاری از موارد دیگر رخداد‌هایی ناشی از عدم دقت در دفع کردن این پسماند‌ها به وجود آمده است آثار فراوان انسانی و زیست محیطی را به همراه داشته است. [14] [15] [16] بدین ترتیب با بهره‌برداری از یک نیروگاه هستهای ناخواسته طبیعت خویش را به نابودی می‌کشانیم و آثاری را به جای خواهیم گذارد که نتایج آن تا قرن‌ها باقی می‌ماند و زندگانی نسل آینده‌ی بشر را تهدید خواهد نمود.
با توجه به مسایل یاد شده، نیروگاههای هستهای خطرات انسانی و زیست محیطی فراوانی را به دنبال دارد. همچنین این منبع انرژی منبعی محدود و تجدید ناپذیر می‌باشد و تنها شاید جوابگوی چند نسل از بشر باشد بنابراین نمی‌توان از انرژی هستهای به عنوان منبعی مناسب و جایگزین برای سوخت‌های فسیلی یاد کرد. بنابراین امروزه در کشورهای پیشرفته به دنبال منابع دیگری برای جایگزینی انرژی هستهای و سوخت‌های فسیلی می‌باشند. منابعی که اولاً تجدیدپذیر باشند ثانیاً منابعی پاک باشند که تاثیرات منفی انسانی و زیست محیطی را بر جای نگذارد.
بنابراین ادعاهای یادشده توسط جناب آقای احمدی‌نژاد که "انرژي هسته‌اي، پاك و ارزان و نعمتي خدادادي و از بهترين جايگزينها براي كاهش آلودگيهاي ناشي از سوخت فسيلي است" جای بحث فراوان دارد و خالی از هرگونه حقیقتی می‌باشد و تنها ادعایی واهی و در راستای دیگر سخنان عوام‌پسندانه ایشان است که ذره‌ای برای مخاطب خویش شعور قائل نمی‌گردند چرا که ذات این سخنان با حقیقت فرسنگ‌ها فاصله دارد. اما ببینیم در دیگر نقاط دنیا در این زمینه چه کارهایی در حال انجام می‌باشد.
امروزه تحقیقات بر روی انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر ادامه دارد و امروزه در کشورهای صنعتی و پیشرفته تحقیق بر روی انرژی‌هایی همچون انرژی بادی، انرژی زمین‌گرمایی، انرژی جزر و مد و به ویژه انرژی خورشیدی سهم عظیمی از تحقیقات را به خود اختصاص داده است. بر خلاف سیاست‌مداران، دوست‌داران طبیعت، دانشمندان و انسان‌دوستان کوچکترین علاقه‌ای به ترویج و استفاده از انرژی هستهای ندارند. بر خلاف ادعای سیاست‌مداران انرژی هستهای در هیچ حالتی بشر‌دوستانه نمی‌باشد چرا که در بهترین حالت آن یعنی استفاده از انرژی هستهای در نیروگاههای تولید برق، آثار غیر قابل جبران و شدیدی بر روی حیات انسانی و طبیعت می‌گذارد. این در شرایطی می‌باشد که کشورها پایبند به استفاده از انرژی هستهای در راستای صلح‌امیز باشند و از طرف دیگر تمامی استانداردهای موجود در این زمینه را رعایت نمایند که اگر موارد فوق کوچکترین خطایی در آنها حاصل گردد نه تنها نسل آینده بلکه نسل امروز بشر را نیز با خطری جدی مواجه خواهد نمود. بنابراین انرژی هستهای حتی در بهترین شرایط و استانداردترین شرایط مخاطرات فراوان و غیرقابل اجتنابی بر روی زندگی بشر و دیگر موجودات زنده بر جای خواهد گذارد.
در مجله‌ی American Science (March, 2009) اشاره شده است که ایالات متحده امریکا برای تحقیقات در زمینه منابع انرژی تجدیدپذیر در سال 2007، 148.4 میلیون دلار بودجه قرار داده است که نسبت به سال ما قبل خود 60% افزایش داشته‌است. در شماره‌ی دیگری از همین نشریه برنامه‌ی بلند مدتی را تنظیم نمودهاند به نحوی که تا سال 2050 میلادی 39% انرژی کل و 69% انرژی الکتریکی ایالات متحده تنها از طریق انرژی خورشیدی تامین گردد. در آماری که در سایت (http://www.energy.eu/ ) داده شده است نشان داده شده است که در کشورهای عضو EU تا سال 2020 هدف دارند که 20% از انرژی کلی مصرفی خود را از طریق منابع تجدیدپذیر انرژی کسب کنند که این عدد در سال 2006 مقدار 9.2% بوده است.
با توجه به تحقیقات انجام شده[17] ایران توانایی بهره‌مندی از منابع گوناگونی از انرژی‌های تجدیدپذیر را از جمله انرژی خورشیدی، انرژی باد، انرژی زمین‌گرمایی و انرژی سوخت‌های زیستی را دارد اما به علت فراوانی و در دسترس بودن آسان انرژی نفت و گاز اهمیت چندانی به این دسته از انرژی‌ها داده نمی‌شود. در همان مقاله آمده است که، در سال 2003 با در نظر گرفتن انرژی حال از نیروگاههای آبی تنها 2% انرژی کل از طریق منابع تجدیدپذیر تامین می‌گردد که تنها 0.004% آن حال از انرژی‌ا نوین است و عمده‌ی آن حال از نیروگاههای آبی می‌باشد که قدمت آن در ایران به هزاران سال می‌رسد. بنابراین خجم بسیار کمی از تولید انرژی در ایران از طریق منابع تجدیدپذیر تامین می‌گردد. در حالی که ایران یکی از کشورهایی می‌باشد که در آن منابع غنی‌ای از انرژی‌های تجدیدپذیر وجود دارد. اولین نیروگاه خورشیدی ایران نیز در سال 2009 به بهره برداری رسیده است که نسبت به دیگر کشورها بسیار دیرهنگام می‌باشد.[18]
سوالي كه از مسئولین بايستي بپرسيم اين است كه آيا به مشكلاتي كه در دستیابی به انرژی هستهای وجود دارد پاسخي داده‌اند ؟! با زباله ها و پسماند‌هاي هسته‌اي خويش چه برنامه‌اي دارند؟! براي تجديدناپذير بودن اين انرژي و براي نسلهاي آينده چه برنامه‌ريزي كرده‌اند ؟! سوالاتي كه در نگاه اول سطحي و كم اهميت بنظر مي‌آيند اما با كمي دقت در آنها و تاثيراتي را كه در زندگاني ما و نسل بشر و ديگر موجودات زنده و طبيعت اطراف ما مي‌گذارند بسيار بزرگ و غيرقابل انكار است. فرزندان ما در آينده بر روي اين كره خاكي زندگي خواهند نمود و در نتيجه كارهاي امروز ما مستقيماً زندگي آنان را دگرگون خواهد نمود. آيا چاره‌اي براي موارد فوق اندیشیده شده است ؟!
فارغ از تمامي مجادلات و بحث هاي سياسي كه در اين زمينه وجود دارد، دستيابي به انرژي هسته‌اي آثار و نتايجي را براي ما در پي خواهد داشت كه نمي‌توان تاثير آن را در زندگي خويش و آيندگانمان ناديده انگاريم. شايسته است به مشكلاتي كه در فوق بدان‌ها اشاره‌اي هر چند کوتاه شد نظری گذرا افكنيم تا عمق فاجعه‌اي را كه با آن روبه‌رو مي‌باشيم، درك كنيم. زمين و آب و هوايي را كه خداوندگار عالميان براي ما پاك و به دور از هر گونه آلودگي آفريد ما آنها را خود با دستان خويش آلوده مي‌گردانيم و آيندگان خود را از نعمت پاكي و زيبايي طبيعت محروم مي‌گردانيم. اين در حالي است كه جايگزين‌هاي فراواني (به ويژه در كشوري همانند ايران) براي اين انرژي وجود دارد كه دستيابي بدان‌ها كم هزينه‌تر، پاك‌تر و به صرفه تر مي‌باشد. كشورهاي توسعه يافته بدين نكته پي برده‌اند و همواره بودجه‌هاي كلاني را به تحقيقات در زمينه‌هاي انر‍ژي‌هاي تجديدپذير و پاك اختصاص مي‌دهند.
اجداد ما در اين سرزمين ساليان سال محيط زيست و طبيعت خويش را پاك نگاه مي‌داشتند و همواره طبيعت را مورد احترام قرار مي‌دادند و آلوده كردن آن را گناهي بزرگ مي‌شمردند. آنان آب و خاك و هوا را پاك برای ما وديعه نهادند. اما دريغا كه امروز ما و هم نسلان ما كوچكترين احترامي براي طبيعت و آفريده‌هاي پاك خداوندگار خويش قائل نمي‌باشيم. وديعه‌اي را كه هزاران سال اجداد ما دست نخورده و پاكيزه برای ما به ارث گذاشتند و ما آنها را اينچنين ناشكرانه آلوده مي‌كنيم و بدان افتخار مي‌كنيم.
سخن آخر در این باره؛
دوستان، همراهان و هم نسلان عزيز، ما براي فرزاندان خود چه چيزي را قرار است به يادگار گذاريم؟ چرا بايد آنان را از طبيعتی پاك كه حق حقیقی آنان است محروم گردانيم و تنها به فكر خود و امروز خويشتن باشيم؟ آيا گناهي از اين بزرگتر وجود دارد كه هر آنچه را كه پيشينيان ما براي ما به يادگار گذاردند ما نابود گردانيم و هيچ براي فرزندان و نسلهاي آينده خويش نگاه نداريم؟ آیا فرزندانمان ما را خواهند بخشید؟
پی‌نوشت: تحقیقی بسیار جالب : The nuclear calendar - 365 reasons to oppose nuclear power
پی‌نوشت: در سایت زیر داده‌های مربوط به تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر موجود می‌باشد.
[2] لازم است که این نکته یاد آوری شود که امروزه تنها استفاده از انرژی هستهای از طریق شکافت هسته ممکن می‌باشد و تا به امروز نتوانسته‌اند از پدیده‌ی فیوژن (همچوشی هستهای) به صورت صنعتی انرژی تولید کنند. امروزه تمامی نیروگاههای هستهای از شکافت هسته برای تولید انرژی استفاده می‌کنند.
[9] البته بایستی یادآوری نمود مدل‌های گوناگونی از نیروگاه‌ها وجود دارد که می‌توان در آنها سوخت هستهای را بازیافت نمود و با این روش و از طریق این نیروگاه‌ها چند هزارسالی ممکن است بتوان از این انرژی استفاده نمود اما اگثر قریب به اتفاق نیروگاههای فعال امروز دنیا از این دست نیروگاه‌ها نمی‌باشند و بیشتر نیروگاههای اینچنینی جنبه‌ی تحقیقاتی دارند تا صنعتی و کشورهایی که می خواهند به انرژی هستهای برای تولید برق اتکا کنند به این دست از نیروگاه‌ها روی نمی‌آورند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر